Döviz Kurunu Belirleyen Faktörler Nelerdir?

Bu yazımızda döviz kurunu belirleyen faktörler nelerdir onları ele alacağınız. Fakat öncelikle döviz kuru deyince ne anlamamız gerekiyor ona cevap verelim. Döviz kuru deyince bir birim ülke para biriminin başka bir ülke para birimi türünden karşılığına yani değerine denmektedir. Kur deyince bunu mutlaka bilmeliyiz. Bu durumları öğrenmek, takip etmek yatırım olarak değerlendirmek kazanç sağlamanıza yarar sağlayabilmektedir. Ayrıca sadece yatırım değil geçinmek için satın alacağınız ürün ve hizmetlerin birçoğunun değeri döviz kuruna göre değişim göstermektedir.

En basit ifadeyle marketten alınan bir üründeki fiyat değişimleri döviz kuruna bağlı değişiklik göstermektedir. Ülkeye, başka ülkelerden alınan ürünün fiyatında döviz kuru çok önemli bir rol oynamaktadır. Ya da döviz cinsiyle ödenen kiralar insanları döviz kurunun yükselmesi durumunda ağır bir yük olabilmektedir. Son bir örnek vermek gerekirse dövizle borç alınan durumlarda döviz kurunun yükselmesi durumunda bin tl olan borç bir anda üç bin tl ye çıkabilmektedir. Yani şu söylemeye çalışıyorum ki döviz kurundan anlayın veya anlamayın hayatın her alanında hayatımızı etkilemekte ve etkilemeye de devam edecektir.

Döviz Kurları Hangi Şartlarda Değişim Gösterir?

Döviz kurlarının durumunu üç temel esas belirlemektedir;

• Döviz değiş-tokuş durumlarının döviz kuruna etkisi
• Faiz durumu ile sermaye hareketlerin durumunun döviz kuruna etkisi
• Yaşanılan krizlerin döviz kuruna etkisi

Döviz kurunu etkileyen esaslardan belki en etkilisi olarak ifade edebileceğimiz faizleri söyleyebiliriz. Döviz kurunu dengede durmasını sağlamak veya etkilemek için o ülkenin Merkez Bankaları, önce faizlerin durumlarında değişiklik yapmaktadır. Daha açık ve sade bir tabirle; Misal vererek açıklamak gerekirse Türkiye Cumhuriyetinin Merkez Bankası yani TCMB, ülkemizde kur oranının beklenen seviyeden yüksek olması durumunda bu duruma karşılık, faiz oranlarını yükseltmektedir.

Bu hamle ülkemize sermaye akış hareketliliğini sağlamakta ve bunun ardından döviz kurunun geriye gitmesine neden olmaktadır. Tabi bu duruma geçici bir önlem olarak bakmak yanlış olmayacaktır. Geçici olarak ülkenin rahatlamasını sağlayacaktır. Ekonomik durumlarda sıkıntı olan ülkelerde o ülkelerin merkez bankaları sık sık ekonomik durumu düzeltebilmek için müdahale ederler. Ülkelerdeki merkez bankalarında yapılan değişimler de döviz kurunu etkilemektedir.

Döviz alma satma hareketliliği sayesinde otoriteler, döviz kur durumlarına müdahil olabilmektedir. İhracat ile ithalat durumu da döviz kur hareketliliğinde esaslı bir rolü olmaktadır. İhracat durumunu yüksek veya ihracatı arttırma yönünde hamle yapmaya uğraşan ülkelerde, piyasanın durumuna yabancı para girişi olmaktadır. Bunun sonucunda ülkeye girmekte olan para türünün kur üzerindeki değeri azalmaya başlar ve ulusal para biriminin değeri artmaya başlar. Aynı bakış açısıyla bakacak olursak; ithalat durumunun fazla olması veya ihracat-ithalat denge seviyesinin ithalat meyilinde olması, yabancı para birimlerine olan ihtiyaç oranını arttırmaktadır. Bu durum da bizlere kur durumlarında, ticareti konu eden yabancı para biriminin değerini artış göstereceğini ve ulusal para biriminin değer kaybına uğrayacağını göstermektedir. Sizlere döviz kurları hakkında gerekli bilgileri vermeye çalıştım. Bunları bilin ve ona göre hayatınızı kolaylaştırmaya özen göstermenizi tavsiye ederim.

Döviz Kurunun Yükselme Sebepleri

Döviz kuru, ekonomi ile bir ilginiz olmasa bile hatta ilgilenmeseniz dahi karşımıza her daim çıkmakta ve çıkmaya da devam etmektedir. Ülkemiz gibi gelişmekte olan ülke ve milletlerde döviz çoğunlukla takip edilmektedir. Dövizi üstünkörü anlatmak lazım gelirse ülkenin parasının yani tl gibi para biriminin yabancı paraya yani yabancı para birimine (Dolar, Euro gibi) karşılık değeri manasına gelmesidir.

Dövizi etkileyen etkenler arasında başlıca şu noktaları sayabiliriz; FED tarafından verilen kararlar, IMF faktörü, Avrupa ekonomilerinde meydana gelen değişimler, cari açık miktarı, dış ticaret etkisi, para birimlerine arz-talep etkeni, Ortaya çıkan enflasyon beklentisi, ülkelerin finansal politikalarının etkisi, ülke ekonomilerinin finansal durumu, turizm gibi birçok faktör etkili olur.

Ülkelerin ithal ederek bünyesine kattığı ürün ve aldığı hizmetlere ödenen miktar, ihraç ederek bünyesine kattığı ürün ve aldığı hizmetlere ödenen miktarı geçmekteyse cari açık ortaya çıkar. Bu şekilde ülkelerde cari açığın ortaya çıkması döviz kurunun artışa geçmesi anlamına gelmektedir.

Döviz Kuru Değişiminde Ticaretin Etkisi

Dış ticaret durumunda hassas bir nokta olarak gördüğüm bir diğer durumda şudur; ihracat, bir ülkenin kendi ürettiği mal ve hizmetleri başka ülkelere sattığı mal ve ürünler, arttığı takdirde ülkeye yabancı para yani döviz gelişi artar. Yabancı paranın yani döviz miktarının artması sebebiyle döviz arzı artmış olur. Döviz arz miktarı artış gösterince de kur durumunda düşüş ortaya çıkar. Bu düşüş durumu da ülkenin parasını değerlendirir. Demek istediğim şudur ki döviz arz miktarı ile kur ters şekilde ilerlemektedir. Kurun yükseliş göstermesi demek ülkenin parasının değer kaybına uğraması manasına gelmektedir.

Bir ülke ekonomisinde enflasyon beklentisi artış gösterirse o ülkenin parasına olan talep azalmaya uğrayacaktır. Talebin miktarının düşüşe uğraması sonucu o ülkenin para birimi değer kaybedecektir. Yalnızca enflasyon durumuna bağlı olmaz fakat yurt içi ile yurt dışındaki faiz oranı da dövizi etkilemektedir. Faiz oranlarını artırıldığı zamanlarda o ülkenin parasında değer yitirilmeleri, düşürüldüğü zamanlarda da değer artış durumları görülmektedir. Döviz kuru oranlarını belirlemede bir başka etken de siyasi istikrar durumunu sayabiliriz. Bir ülkede siyasi durum gergin bir halde ise hem ekonomik yatırımlar, borsayı örneği gibi hem de turizm sektörü bu durumdan negatif bir şekilde etkilenecektir. Döviz kur durumunun yükselmesine neden olacaktır.

Ülkenin finansal durumu iyi halde ise, üretim iyi durumda ise, büyüme olumlu olarak gidiyorsa bütçe açık oranı iyi durumda ise o ülkede para birimi daha fazla talep edilmektedir. Bu talep sayesinde ülkenin parasının değeri artmaktadır. Döviz kurunda olan değişiklikler karşılıklı olarak birden fazla finansal değişkeni etkilemektedir. Hem ortaya çıkan finansal değişkenler, hem dövize bağlı yaşanmakta olan değişimler sonuçta biz insanların geçinme durumunu etkilemektedir.